Groot, groter, grootst. Een zegswijze die zeker past bij de machine die we in dit nummer belichten. Met meer dan 1.000 pk onder de motorkap, een eigen gewicht van rond de 190 ton en een bakinhoud van 12 kubieke meter is de Hitachi EX1900-6 zowat de grootste kraan die in België actief is. Terra ging de machine bekijken in de kalkmijn van CBR op de taalgrens boven Luik.
De geschiedenis van de EX-lijn van Hitachi gaat terug tot voor 1995. In de jaren 90 was de huidige EX1900-6 nog EX1800-2 en nadien EX1900-3 gedoopt. De EX1900 benaming begint vanaf 2002 met de EX1900-5, in 2008 wordt deze omgedoopt in EX1900-6.
Monster
Bij het afdalen in de mijn valt op het eerste zicht de grootte van de machine niet op, de mijnwanden vormen een vertekend beeld. Het is pas wanneer we naast de machine staan dat opvalt hoe immens ze is. De 80 centimeter brede rupsen zijn 1,88 meter hoog, onder de bovenbouw hebben we alle ruimte om onder door te lopen. De 12 kubieke meter grote onderlossende kraanbak vult de mijntrucks in 5 happen, goed voor bijna 90 ton in de laadbak. De cabine bevindt zich op meer dan 6 meter hoogte zodat de machinist ruim zicht heeft op zowel het graafwerk als het lossen in de mijntrucks. De kraan is sinds begin 2013 in de mijn aan de slag en heeft ondertussen 11.000 uren op de teller staan. De Hitachi EX1900-6 is de enige actief in België, in totaal verkocht Luyckx er 11 aan onder meer Jan De Nul, Dredging International en Aertssen. De machines worden wereldwijd ingezet voor het uitgraven van kanalen, baggerwerken in havens of de aanleg van waterbouwwerken.
Cummins onder de kap
Een kraan met een eigen gewicht van 192 ton en een hefvermogen van bijna 20 ton vraagt de nodige pk’s onder de motorkap. De EX1900-6 haalt 1.086 pk uit een Cummins QSK38-CE motor. Deze V12 motor heeft een inhoud van 37,8 liter en produceert een maximum koppel van 4.869 Nm bij 1.350 toeren per minuut. De motor drijft 6 variabele plunjerpompen aan die elk maximaal 335 liter olie per minuut verpompen. De olietank is goed voor een inhoud van 1.050 liter, de brandstoftank heeft een inhoud van 4.140 liter. Voor een maximaal rendement is de EX1900-6 voorzien van E-P Control, een controlesysteem dat naar gelang de werkomstandigheden de motor en hydraulische pompen aanstuurt. Het systeem zorgt er voor dat de motor-pompencombinatie veel kracht levert wanneer nodig en voor een laag verbruik wanneer kan. Voor een optimale koeling van het hydraulische systeem is de oliekoeler ver van de motor-radiator geplaatst. Om onderhoud en eventuele herstellingen efficiënt te laten verlopen voorzag Hitachi bij het ontwerp ruime deuren en een passerelle rondom het motorcompartiment.
Zicht op het werk
De cabine van de EX1900-6 bevindt zich meer dan 6 meter boven de begane grond. De ruime cabine is voorzien van schuin aflopende voorruit voor een optimaal zicht op zowel de kraanbak als de omgeving en is gemonteerd op met vloeistof gevulde elastische schokdempers. De belangrijkste bedieningselementen bevinden zich binnen handbereik van de machinist, zodat rekken en strekken tot een minimum beperkt wordt. De bediening van de kraan verloopt via 2 elektrische joysticks. Een multi-display monitor toont alle parameters van de machine, maar ook eventuele alarmen of waarschuwingen. Optioneel kan ook een camerasysteem voorzien worden met camera’s op de 4 hoeken, wat het geval is bij deze machine.
Onderhoud
Het lang leven van een machine hangt af van een goed onderhoud. Hoe gemakkelijker dit kan verlopen, hoe beter het wordt opgevolgd. Hitachi voorziet op de EX1900-6 een aantal oplossingen om ook het onderhoud zo efficiënt mogelijk te laten verlopen. Zo is de machine voorzien van een automatisch smeersysteem dat de meeste cruciale smeerpunten continu voorziet van de nodige smering. Ook het wisselen van smeermiddelvat verloopt gemakkelijk doordat de compartimentvloer naar onder kan zakken. De filters zijn gecentraliseerd voor een gemakkelijk overzicht en onderhoud. De luchtfilter is voorzien van een automatische ontstoffer. Een vervuilingsdetector in het oliesysteem houdt de operator op de hoogte van eventueel opgestapelde vuildeeltjes zodat er kan ingegrepen worden voor er problemen ontstaan.
Naast de voorzieningen die Hitachi inbouwde in de machine wordt de EX1900-6 van CBR elke 500 uren gecontroleerd door geschoolde techniekers.
| Technische gegevens: | Hitachi EX1900-6 |
| Motor | Cummings QSK38-CE V12 |
| Motorinhoud | 37.8 liter |
| Motorvermogen | 1.086 pk |
| Branstoftank | 4.140 liter |
| Hydraulisch systeem | 6 variabele plunjerpompen |
| Olieopbrengst | 6 x 335 l/min |
| Eigen gewicht | 192 ton |
| Hoogte bovenbouw | 6,99 meter |
| Maximale loshoogte | 10,4 meter |
| Maximale graafdiepte | 5,9 meter |
| Inhoud kraanbak | 12 m³ |
| Maximale rijsnelheid | 2,8 km/u |
De Hitachi EX1900-6, die in Hitachinaka (Ibaraka port) gebouwd wordt, kwam in Europa aan in de haven van Amsterdam. Van daar werden de verschillende losse onderdelen op 7 vrachtwagens geladen en via de weg naar de kalkmijn van CBR in Eben-Emael getransporteerd. Voor de montage van de machine hadden de techniekers van Luyckx maar liefst 275 manuren nodig.
De kalkmijn van Eben-Emael
In het oosten van België ontgint CBR (Ciment Belge Reuni) kalk om cement te maken. De eerste ontginning in de mijn vond plaats in 1974, de huidige toelating loopt nog ongeveer 15 jaar, maar CBR hoopt binnenkort de toelating te kunnen verlengen voor nog eens 40 jaar. In totaal kan er tot 230 miljoen ton kalk ontgint worden in de mijn. Jaarlijks wordt er 2,2 miljoen ton kalksteen en 0,8 miljoen ton restmateriaal afgegraven. Nadat de kalksteen ontgonnen is wordt deze met behulp van mijntrucks naar de breker gebracht, waarna de gebroken kalk via een ondergrondse transportband naar de cementfabriek wordt getransporteerd. De afgegraven vlakte wordt opnieuw aangevuld en gebruikt voor landbouw.
